प्रानको कालो कर्तुत : लिच्चीको जुस होइन, लास नकुहाउन प्रयोग हुने केमिकलको झोल पिउँदै हुनुहुन्छ

काठमाडौँ।
      नेपाली बजारमा पछिल्लो समय निकै नै बजार तताईरहेको एउटा प्रोडक्ट हो, ‘प्रान जुस’ । पछिल्लो समय धेरैले प्रयोग गर्ने गरेको यो जुस तपाईंपनि पिउनुहुन्छ वा तपाईंका बच्चाहरुले पनि पिउँछन् भने होस् गर्नुहोस्,’प्रान जुसमा अख्याद्य केमिकल ‘फर्मालिन’ प्रयोग हुने गरेको खुलासा भएको छ ।

बंगलादेशबाट प्रशारण हुने टेलिभिजन इटीभीले केही महिनाअघि प्रशारण गरेको रिपोर्टमा यस्तो खुलासा भएको हो । प्रान कम्पनीका जुसहरुको उत्पादन र ती उत्पादनका गुणस्तरबारे प्रशारित रिपोर्टमा प्रान जुसमा अख्याद फर्मालिन लगायत अन्य अखाद्य केमिकलहरुसमेत प्रयोग हुने खुलासा भएको छ । त्यहि कम्पनीले उत्पादन गरेको प्रान जुस अहिले नेपालमा चर्चित छ ।नेपाल अखाद्य बस्तु बेच्ने डष्टबिन बन्दै‘यसो त नेपालमा पैसा र पावर भएपछि कानुन त खल्तीमा हुन्छ’ भन्ने व्यापारीहरुको संख्या ठुलो छ ।

केहि दिनअगाडी गुणस्तर विभागले छापा मार्दा अखाद्य प्रमाणित भएको ब्यन्जन ब्राण्डको तेलले केहि दिन पछाडी नै गुणस्तरचिन्ह प्राप्त गर्ने मुलुक हो नेपाल । अखाद्य प्रमाणित भएको फेमिली तेल र सनफ्लो तेलका प्रचार टेलिभिजनहरुमा हरेक समाचारमा प्रशारित हुने रखुल्लम खुल्ला विक्री वितरण हुने देश हो नेपाल ।नेपालको यहि कमजोर कानुनको फाइदा उठाएर उद्योग विभागसँगको मिलेमतोमा अखाद्य प्रान जुस नेपालमा विक्री वितरणभइरहेको छ । तर यसरि खुल्लमखुल्ला जनस्वास्थ्यमाथि खेलबाड हुँदा पनि नेपालमा कसैले बोल्ने गरेको छैन । बंगलादेशमा उक्त टेलिभिजन रिपोर्ट प्रशारण भएपछी प्रान जुसको व्यापार स्वात्तै घटेको छ ।

अव आफ्नो देशमा बिक्रि नभएपछी गर्नु के ? नेपालमा कानुनको फितलो अभ्यासको फाइदा उठाउँदै कम्पनीले नेपालीहरुको स्वास्थ्यमाथि खेलबाड गरिरहेको छ ।तपाईंले लिची जुस भनेर खानी झोल लिचीको जुस नै होइन !अझ अचम्मको कुरा त के छ भने बजारमा लिची जुस भनेर पीइने प्रान जुस लिचीको जुस् नै नभएको खुलासा भएको छ । प्रान कम्पनीले चिनीमा पानी घोलेर लास नाकुहियोस् भनी प्रयोग हुने फर्मालिन लगायतका अखाद्य केमिकलहरु प्रयोग गरेर यो जुस नेपालमा पठाईरहेको छ । अझ अचम्मको कुरा त के छ भने यो जुस नेपालमा जांचसमेत नगरी बजारमा पठाइएको छ । प्रानले जुसमा १० प्रतिशतपल्प अर्थात लिच्चीको दाना माथिको सेतो भाग हुने दावी गरेको छ । तर त्यसको प्रमाणीकरण कुनै पनि निकायले गरेको छैन भने नेपालमा रहेका खाद्य प्राविधिकहरुले प्रान जुसमा त्यस्तो पदार्थ नरहेको बताईरहेका छन् ।‘तपाईंले प्रान जुस ल्याएर ग्लासमा हाल्नुहोस् अनि कुनै नेपाली कम्पनीको लिच्ची जुस ल्याएर अर्को ग्लासमाहाल्नुहोस् । पल्प हालिएको जूस पानीजस्तो सङ्लो हुँदै हुँदैन । तर प्रान पानी जस्तै संग्लो हुन्छ । पाल्पले जुसलाई पानीजस्तो संग्लो देखाउन दिंदैन । यो जुसमा चीनी, पानी, लिच्चीको स्वाद आउने केमिकल र लासमा प्रयोग हुने फर्मालिन प्रयोग भएको हुन्छ ।’ एक प्राविधिकले भने ।उद्योग विभागकै कर्मचारीको गुनासो, ‘थाहा भएर पनि केहि गर्न नसकिने अवस्था छ’यता हामीले यसबारे बुझ्न उद्योग विभागमा सम्पर्क गरेका थियौं ।

हामीले प्रान जुसमा अखाद्य फर्मालिन प्रयोग हुने गरेकोबारे सोध्दा त्यहाँका कर्मचारीले हालसम्म त्यस्तो उजुरी नपरेको र उजुरी परेको खण्डमा अनुसन्धान हुने बताएका छन् । ‘कुरा त हामीले पनि सुनेका हौँ । तर उजुरी परेको छैन । उजुरी परे कारवाही हुन्छ ।’ आफ्नो नाम उल्लेख नगर्ने सर्तमा ती कर्मचारीले अर्थ सरोकारसँग भने, ‘तपाईं जस्तै हामी पनि त्यस्तै हो सर ! हाकिमहरुसँग कुरा मिलिसक्या होला, हामीले के बोल्ने ?’